- হাড়ৰ যক্ষ্মা ৰোগ বা ব’ন টিবি কি?
- ব’ন টিবিৰ লক্ষণ?
- ব’ন টিবিৰ চিকিৎসা নকৰিলে কিমান মাৰাত্মক হয় ?
- ব’ন টিবিৰ বাবে সাধাৰণতে ব্যৱহাৰ হোৱা হোমিওপেথিক ঔষধ
হাড়ৰ যক্ষ্মা ৰোগ (Bone TB) হৈছে এক প্ৰকাৰৰ যক্ষ্মা ৰোগ যিয়ে প্ৰধানকৈ হাড় আৰু গাঁঠি আক্ৰমণ কৰে। হাওঁফাওঁ আক্ৰমণ কৰা সাধাৰণতে পৰিচিত পালমোনাৰী যক্ষ্মা ৰোগৰ বিপৰীতে হাড়ৰ যক্ষ্মা ৰোগ হৈছে এক নিৰৱ আক্ৰমণকাৰী যিয়ে প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত নিৰ্ণয় আৰু চিকিৎসা নকৰিলে কংকাল তন্ত্ৰ ক্ৰমান্বয়ে ধ্বংস কৰি পেলায়। হাওঁফাওঁৰ টিবিৰ দৰে ই সততে শুনিবলৈ পোৱা ৰোগ নহ’লেও পালমোনাৰী যক্ষ্মা ৰোগৰ দৰে হাড়ৰ টিবিও সমানেই বিধ্বংসী হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত হাড়ৰ বিকৃতি, তীব্ৰ বিষ, আনকি চিকিৎসা নকৰিলে স্থায়ী অক্ষমতাও সৃষ্টি হ’ব পাৰে । এই লেখাটোত হাড়ৰ যক্ষ্মা ৰোগ (Bone TB) কি, ইয়াৰ লক্ষণসমূহ, সময়মতে চিকিৎসা নকৰিলে ই কিমান মাৰাত্মক হ’ব পাৰে, আৰু হোমিওপেথীয়ে ইয়াৰ ফলপ্ৰসূ চিকিৎসা কেনেকৈ আগবঢ়ায় সেই বিষয়ে ব্যাখ্যা কৰা হৈছে ।
ব’ন টিবি কি?
ব’ন টিবি, যাক অষ্টিঅ’আৰ্টিকুলাৰ যক্ষ্মা (Osteoarticular tuberculosis) বুলিও কোৱা হয়, যক্ষ্মা ৰোগৰ বেক্টেৰিয়া (Mycobacterium tuberculosis) হাওঁফাওঁৰ পৰা হাড় আৰু গাঁঠিলৈ বিয়পিলে এই ৰোগ হয়। এই ৰোগত প্ৰধানকৈ মেৰুদণ্ড, দীঘল হাড়, আৰু ওজন বহনকাৰী গাঁঠি যেনে নিতম্ব আৰু আঁঠু আক্ৰান্ত হোৱা দেখা যায় । সাধাৰণতে হাওঁফাওঁত প্ৰাৰম্ভিক সংক্ৰমণৰ পিছত গৌণ সংক্ৰমণৰ ফলত হাড়লৈ বেক্টেৰিয়া বিয়পি পৰিলে এই ৰোগ হয় ।
যক্ষ্মা ৰোগৰ বেক্টেৰিয়াই যিকোনো হাড় বা গাঁঠিত আক্ৰমণ কৰিব পাৰে যদিও মেৰুদণ্ড আটাইতকৈ বেছি আক্ৰান্ত হয় । মেৰুদণ্ডৰ টিবি, যাক পট (Pott’s disease) ৰোগ বুলিও কোৱা হয়, ইয়াৰ দ্বাৰা আক্ৰান্ত হ’লে মেৰুদণ্ডৰ যথেষ্ট বিকৃতি, স্নায়ুৰ ক্ষতি বা আনকি পক্ষাঘাতৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে । হাড়ৰ টিবি বছৰ বছৰ ধৰি কোনো লক্ষণ প্ৰকাশ নোহোৱাকৈ সুপ্ত হৈ থাকিব পাৰে আৰু অতি লাহে লাহে বিকশিত হ’ব পাৰে । যাৰ ফলত ৰোগ যথেষ্ট বেছি নোহোৱালৈকে ধৰা পেলোৱাটো কঠিন হৈ পৰে । এইটো হাড়ৰ যক্ষ্মা ৰোগৰ এক অতি ভয়ংকৰ প্ৰকৃতি ।
হাড়ৰ টিবিৰ লক্ষণ
- তীব্ৰ আৰু স্থায়ী বিষ-আক্ৰান্ত হাড় বা গাঁঠিত বিশেষকৈ পিঠি বা নিতম্বত তীব্ৰ আৰু স্থায়ী বিষ হোৱা।
- আক্ৰান্ত অংশ উখহি বা ফুলি উঠা আৰু কোমলতা।
- লৰ-চৰ কৰাত অসুবিধা বা গাঁঠিৰ জঠৰতা।
- মেৰুদণ্ডৰ বিকৃতি- যদি মেৰুদণ্ড আক্ৰান্ত হয়, তেন্তে মেৰুদণ্ড বেঁকা হ’ব পাৰে আৰু ৰোগী কুঁজা হৈ পৰে । খোজ কঢ়াত অসুবিধা হয়।
- পেশীৰ ক্ষয়- আক্ৰান্ত গাঁঠি বা হাড়ৰ চাৰিওফালে মাংস পেশীৰ ক্ষয় হয় ।
- ওজন কমি যোৱা আৰু ক্লান্তি—যক্ষ্মা ৰোগৰ এক সাধাৰণ লক্ষণ ।
- জ্বৰ আৰু ৰাতিৰ ঘাম-এইটো টিবি সংক্ৰমণৰ এক সাধাৰণ লক্ষণ।
কোনডাল হাড় বা কোন গাঁঠি আক্ৰান্ত হয় তাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ব’ন টিবিৰ লক্ষণসমূহ ভিন্ন হ’ব পাৰে, কিন্তু সাধাৰণ লক্ষণবোৰ প্ৰায়ে একে । কিছুমান লক্ষণ হ’ল-
ৰোগ আগবাঢ়ি গ’লে হাড়ৰ টিবিয়ে ফোঁহা, হাড়ৰ বিকৃতি বা হাড় ভাঙি যোৱা আদি জটিলতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। যদি মেৰুদণ্ড আক্ৰান্ত হয়, তেন্তে মেৰুৰজ্জু (spinal cord)ৰ সংকোচন হৈ স্নায়ুৰ ক্ষতি, পক্ষাঘাত বা ভৰিৰ তললৈ বিকিৰণ হোৱা তীব্ৰ বিষৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে ।
হাড়ৰ টিবিৰ চিকিৎসা নকৰিলে কিমান মাৰাত্মক হয় ?
- ৰাজহাড় টিবি বা মেৰুদণ্ডৰ টিবি মেৰুদণ্ড সংকোচন কৰি গুৰুতৰ বিকৃতি যেনে কুঁজা হোৱা (hunchback) বা আনকি পক্ষাঘাতৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
- গাঁঠিৰ টিবিৰ ফলত গাঁঠি ধ্বংস হ’ব পাৰে, যাৰ বাবে অস্ত্ৰোপচাৰ বা গাঁঠি সলনি কৰাৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে।
- প্ৰণালীবদ্ধ বিস্তাৰ: হাড়ৰ টিবি চিকিৎসা নকৰিলে অন্য অংগলৈ বিয়পিব পাৰে, যাৰ ফলত অৱস্থাটো আৰু জটিল হৈ পৰে।
ব’ন টিবিৰ তৎকালীন চিকিৎসা নকৰিলে অত্যন্ত বিপজ্জনক হ’ব পাৰে। চিকিৎসাৰ হস্তক্ষেপ অবিহনে ই হাড় আৰু গাঁঠিৰ অপৰিৱৰ্তনীয় ক্ষতি কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত স্থায়ী বিকৃতি আৰু অক্ষমতাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপে:
কিছুমান ক্ষেত্ৰত হাড়ৰ টিবিৰ চিকিৎসা নকৰাৰ ফলত চেপটিচেমিয়া (তেজৰ বিষক্ৰিয়া) হ’ব পাৰে, যিটো অতি মাৰাত্মক । অৱস্থাটো নিজেই প্ৰায়ে প্ৰত্যক্ষভাৱে জীৱনলৈ ভাবুকি কঢ়িয়াই অনা ধৰণৰ নহ’লেও ইয়াৰ জটিলতা আৰু ব্যক্তি জনৰ গতিশীলতা আৰু জীৱনৰ মানদণ্ডৰ ওপৰত প্ৰভাৱ গভীৰ হ’ব পাৰে। সেয়ে গুৰুতৰ ক্ষতি ৰোধ কৰিবলৈ আগতীয়াকৈ ৰোগ নিৰ্ণয় আৰু সঠিক চিকিৎসা কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
ব’ন টিবিৰ হোমিওপেথিক চিকিৎসা
হোমিওপেথীয়ে হাড়ৰ টিবিৰ চিকিৎসাৰ বাবে এক সামগ্ৰিক পদ্ধতি আগবঢ়ায় । ই শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি আৰু লক্ষণসমূহৰ পৰা উপশম পোৱাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। সংক্ৰমণৰ মূল কাৰণটোক লক্ষ্য কৰি ই ৰোগটো নিৰমূল কৰে । লগতে হাড়ৰ পুনৰ গঠনত সহায় কৰাৰ উপৰি প্ৰদাহ হ্ৰাস কৰে। হাড়ৰ টিবিৰ চিকিৎসাত কেইবাটাও সুপৰিচিত হোমিওপেথিক ঔষধ অতি ফলপ্ৰসূ।
হাড়ৰ টিবিৰ বাবে সাধাৰণতে ব্যৱহাৰ হোৱা হোমিঅ’পেথিক ঔষধ
- লক্ষণ: লাহে লাহে হাড়ৰ ৰোগ আৰোগ্য হোৱা বা হাড়ৰ অৱক্ষয় হোৱা শিশু বা প্ৰাপ্তবয়স্কৰ বাবে এই প্ৰতিকাৰ বিশেষভাৱে উপযোগী। বিশেষকৈ গাঁঠিৰ জঠৰতা আৰু বিকৃতি হ’লে ই হাড়ৰ বৃদ্ধি আৰু মেৰামতিত সহায় কৰে।
- কেতিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয়: যদি হাড়ত অহৰহ বিষ হয়, লৰ-চৰ কৰাত অসুবিধা হয়, আৰু হাড়ৰ বৃদ্ধি ধীৰ হয়, তেন্তে Calcarea Phosphorica য়ে হাড়ত কেলচিয়াম শোষণ আৰু হাড় মজবুত কৰাত সহায় কৰে।
- লক্ষণ: হাড়ৰ টিবিৰ ফলত ফোঁহা গঠন বা পূজ নিৰ্গমন হ’লে চাইলিচিয়া উপকাৰী। ই ফোঁহা নিষ্কাশন কৰাত সহায় কৰে আৰু হাড়ৰ সংক্ৰমণ ভাল কৰে। ৰোগীয়ে ৰাতি ঠাণ্ডা অনুভৱ কৰিব পাৰে বা ৰোগীৰ অত্যধিক ঘাম ওলায় ।
- কেতিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয়: হাড়ত দৃশ্যমান পূজ গঠন হয়, ফোঁহা নিষ্কাশন হয়, আৰু হাড়ৰ টিবিৰ বাবে ঘা লাহে লাহে ভাল হয় তেতিয়া এইটো বিশেষভাৱে সহায়ক।
- লক্ষণ: এই ঔষধ বিশেষভাৱে যক্ষ্মা ৰোগ আৰু হাড় আৰু গাঁঠিৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ চিকিৎসাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয় । টিউবাৰকুলিনামে শৰীৰৰ টিবি ৰোগৰ আক্ৰমণৰ সম্ভাৱনা হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে আৰু ৰোগৰ সংক্ৰমণ ৰোধ কৰে।
- কেতিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয়: যক্ষ্মা ৰোগৰ ইতিহাস থকা লোক বা পুনৰাবৃত্তিমূলক টিবিৰ সংক্ৰমণত আক্ৰান্ত লোকৰ বাবে ই বাঞ্চনীয়। ই ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে আৰু আক্ৰান্ত হাড়ৰ প্ৰদাহ হ্ৰাস কৰে।
- লক্ষণ: যেতিয়া Bone TB ৰ ফলত হাড় ভংগুৰ হয় বা যদি এই অৱস্থাই মেৰুদণ্ডত প্ৰভাৱ পেলায় আৰু তীব্ৰ বিষ আৰু বিকৃতিৰ সৃষ্টি কৰে তেতিয়া ফছফৰাছ এক উৎকৃষ্ট প্ৰতিকাৰ। ই হাড়ৰ দুৰ্বলতা দূৰ কৰে আৰু হাড়ৰ টিবিৰ বাবে হ’ব পৰা ভাঙন মেৰামতি কৰাত সহায় কৰে।
- কেতিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয়: যদি ৰোগীয়ে মেৰুদণ্ডৰ টিবি বা হাড়ৰ ভংগুৰতা অনুভৱ কৰে তেন্তে এই প্ৰতিকাৰে বিষৰ পৰা সকাহ দিব পাৰে আৰু কংকাল তন্ত্ৰ শক্তিশালী কৰিব পাৰে।
- লক্ষণ: এই প্ৰতিকাৰ প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয় যেতিয়া Bone TB ৰ লগত হাড়ৰ তীব্ৰ বিষ হয়, বিশেষকৈ দীঘল হাড়ত। আছাফ’ইটিডাই বিষ, ফুলা আৰু প্ৰদাহ কমোৱাত সহায় কৰে।
- কেতিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয়: হাড়ৰ বিষ আৰু আক্ৰান্ত গাঁঠি বা হাড়ত স্পৰ্শ কৰিলে বিষ অনুভৱ হ’লে ই ভাল কাম কৰে।
- লক্ষণ: হাড়ৰ টিবিৰ ৰোগ আগবাঢ়ি অধিক পুৰণি হ’লে এই ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে ই উপকাৰী, য’ত গাঁঠিত যথেষ্ট ফুলা আৰু জঠৰতা থাকে। ৰোগীয়ে কঁকালৰ তীব্ৰ বিষ আৰু মেৰুদণ্ডত জঠৰতা অনুভৱ কৰিব পাৰে।
- কেতিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয়: যদি হাড় আৰু মেৰুদণ্ডত অত্যন্ত দুৰ্বলতাৰ অনুভৱ হয়, লগতে তীব্ৰ বিষ হয়, তেন্তে এই প্ৰতিকাৰে যথেষ্ট সকাহ দিব পাৰে।
- লক্ষণ:এই হোমিওপেথিক ঔষধ নিশাৰ ঘাম, ওজন হ্ৰাস, আৰু টিবিৰ লগত জড়িত অন্যান্য প্ৰণালীবদ্ধ লক্ষণ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে উপযোগী। প্ৰদাহ নিবাৰণকাৰী গুণৰ বাবে ই জনাজাত।
- কেতিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয়: যদি হাড়ৰ টিবিৰ লগত জ্বৰ, ঘাম, আৰু দুৰ্বলতাৰ দৰে প্ৰণালীবদ্ধ লক্ষণ প্ৰকাশ পায়, তেন্তে মাৰ্কিউৰিয়াছ ছলিউবিলিছে এই লক্ষণসমূহ উপশম কৰাত সহায় কৰিব পাৰে আৰু নিৰাময় প্ৰক্ৰিয়াত সহায় কৰিব পাৰে।
১) কেলকেৰিয়া ফচফ’ৰিকা:
২) চাইলিচিয়া:
৩) টিউবাৰকুলিনাম:
৪) ফছফৰাছ:
৫)আছাফিটিডা:
৬) কালি কাৰ্বনিকাম:
৭) মাৰ্কিউৰিয়াছ ছলিউবিলিছ:
হোমিওপেথী কিয়?
হাড়ৰ টিবিৰ চিকিৎসাত হোমিওপেথী বিশেষভাৱে ফলপ্ৰসূ কাৰণ ই শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা শক্তিশালী কৰা, মূল সংক্ৰমণৰ সৈতে মোকাবিলা কৰা, আৰু স্বাভাৱিক, অনাক্ৰমণীয়ভাৱে লক্ষণসমূহ উপশম কৰাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। বহু গুৰুতৰ ক্ষেত্ৰত এন্টিবায়টিক আৰু অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰে গতানুগতিক চিকিৎসা অতি প্ৰয়োজনীয় যদিও হোমিওপেথীয়ে এই চিকিৎসাৰ পৰিপূৰক হিচাপে কাম কৰিব পাৰে আৰু বিষ, প্ৰদাহ, হাড়ৰ অৱক্ষয়ৰ পৰা সকাহ দিব পাৰে।
হাড়ৰ টিবি হৈছে এক গুৰুতৰ অৱস্থা, যাৰ বাবে দীৰ্ঘদিনীয়া জটিলতা ৰোধ কৰিবলৈ সময়মতে ৰোগ নিৰ্ণয় আৰু চিকিৎসাৰ প্ৰয়োজন । যদি আপুনি বা আপোনাৰ কোনো আপোনজনে কোনো কাৰণহীন হাড়ৰ বিষ, ফুলা বা গাঁঠি জঠৰতা অনুভৱ কৰিছে তেন্তে তৎক্ষণাত চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱা উচিত। সক্ৰিয় টিবিৰ সংক্ৰমণৰ চিকিৎসাত গতানুগতিক চিকিৎসাৰ প্ৰয়োজন হ’লেও হাড়ৰ টিবিৰ সামগ্ৰিক চিকিৎসাত বিশেষকৈ লক্ষণসমূহ উপশম কৰা আৰু হাড়ৰ স্বাস্থ্য বৃদ্ধি কৰাত হোমিওপেথীয়ে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে।
লক্ষণসমূহ আগতীয়াকৈ চিনাক্ত কৰি আৰু সঠিক হোমিওপেথিক ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰি হাড়ৰ টিবি ফলপ্ৰসূভাৱে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা যায় ।